پستان داران
پستانداران رده‌ای از جانوران مهره‌دار هستند که با غدهٔ پستانیشان ، مو یا خز و خون‌گرم بودنشان مشخص می‌شوند.
مغز پستانداران دما و دستگاه گردش خون را که شامل یک قلب چهار حفره‌ای است کنترل می‌کند. دستهٔ پستانداران شامل ۵۵۰۰ گونه (از جمله انسان) است که در ۱۲۰۰ تیره، ۱۵۲ خانواده و ۴۶ راسته توزیع شده‌اند، هر چند این به گونه رده‌بندی علمی نیز بستگی دارد.
به دلیل خطرات و آلودگی‌های زیست‌محیطی، بسیاری از پستانداران در معرض خطر انقراض هستند. اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست در گزارش سال ۲۰۱۱ خود اعلام کرد که ۲۵٪ از پستانداران زمین در شرف نابودیند.
پیشینه
از ویژگی‌های خونگرمی، مو، میانپردهٔ تنفسی، چابکی زیاد و ماهیچه‌های صورت که به جانور اجازهٔ شیر خوردن می‌دهد پستانداران باید در دست‌کم برخی از این خصوصیات با نیاکان ددکاو (تراپسیدی) خود سهیم بوده باشند. این ویژگی‌ها در پستانداران یک مجموعهٔ سازگاری واحد را تشکیل می‌دهد.
پستانداران در طی همزیستی درازمدت خود با دایناسورها پیشرفت‌هایی حاصل کردند که آنها را در موقعیت خوبی قرار داد. پستاندارانی که جنینشان دارای جفت است در طی دورهٔ کرتاس پدید آمدند و به آرامی شاخه-شاخه شدند. راستهٔ نخستی‌سانان که انسان نیز در آن قرار می‌گیرد زمانی پدید آمد که دایناسورها هنوز بر زمین چیرگی داشتند. بدین‌ترتیب، چند دودمان از پستانداران بیش از دایناسورها زنده ماندند. این دودمان‌ها طی دوران نوزیستی به‌طرز مؤثری شاخه-شاخه شدند. تعدادی از دودمان‌هایی که در آن موقع به‌وجود آمدند، اکنون منقرض شده‌اند، به‌طوری که تعداد راسته‌های پستانداران امروزی از اوایل دوران نوزیستی کمتر است.
هنگامی که دایناسورها از میان رفتند، پستانداران به داخل مناطق مسکونی خالی راه یافتند تا به نوبهٔ خود بر محیط خشکی چیرگی یابند.
فعالیت تکاملی پستانداران طی دو میلیون سال گذشته به اوج خود رسید و این شاید به‌خاطر گوناگونی زیادی بود که همراه با یخبندان اواخر دوران نوزیستی در آب و هوا پدید آمد. واپسین رویداد مهم برای پستانداران موج انقراضی بود که به‌ویژه در مورد پستانداران بزرگ، که شامل گونه‌های انسان‌ریخت هم می‌شد، روی داد.
مشخصات
بدن معمولا از مو پوشیده شده است (بعضی گونه‌ها کم مو هستند)، موها در فواصل معین می‌ریزد، پوست دارای غده‌های زیادی است (غده‌های چربی ، عرق ، عطر و پستان(.
در جمجمه دو گندل پس سری وجود دارد، شماره مهره‌های گردن معمولا 7 است، دم معمولا دراز و متحرک است.
ناحیه بینی معمولا دراز است، دهان در هر دو آرواره دارای دندان است، دندانها در حفره‌هایی جای گرفته است و از لحاظ عادات غذایی و طرز کار متمایز هستند، زبان معمولا متحرک است، چشم ها پلکهای متحرک دارد، گوشها در خارج دارای لاله‌های گوشتی است.
4 اندام که در هر یک 5 یا کمتر انگشت وجود دارد و بطور گوناگون برای راه رفتن ، دویدن ، بالا رفتن ، نقب زدن و شنا کردن یا پرواز کردن مناسب و سازگار شده است. انگشتها ، دارای چنگال ، ناخن یا سم و غالبا با بالشتک گوشتی می‌باشند در آب بازان و پستانداران گیاهخوار دریایی اندامهای پسین وجود ندارد.
قلب کاملا چهار خانه‌ای است. فقط کمان آئورتی چپ باقی می‌ماند، گویچه‌های سرخ خون بدون هسته و معمولا گرد هستند.
تنفس فقط توسط ششها صورت می‌گیرد، حنجره دارای رشته‌های صوتی است. یک میان پرده ماهیچه‌ای کامل ، ششها و قلب را از حفره شکم جدا می‌سازد.
یک مثانه ادراری وجود دارد.
گرمای بدن منظم و ثابت است.
دندانها
دندانهای پستانداران مانند اکثر مهره‌داران پست متمایز و گوناگون و معمولا باهم شبیه نیستند. دندانهای هر دسته یا گونه پستاندار به نوع غذای مصرفی ، ویژگی پیدا نموده است. از دندان می‌توان به هویت و عادات غذایی گونه دارنده آن پی برد.
دستگاه گوارش
روده در گونه‌هایی غذاهای متراکم از قبیل گوشت را به مصرف می‌رسانند کوتاه است و در جوندگان و پستانداران سم‌دار که علفخوار هستند دراز است. همه پستانداران گیاهخوار دارای روده کور بزرگ هستند
استخوان‌بندی
اکثر پستانداران از جمله انسانها، زرافهها، والها و خفاشها هفت مهرهٔ گردنی دارند ولی استثناءهایی همچون گاو دریایی وجود دارد که ۶ مهرهٔ گردنی دارد. پستانداران ۳ استخوان در هر گوش، دو استخوان در آرواره پایین دارند.
پوست
دستگاه پوششی پستانداران سه لایه دارد: بیرونی‌ترین لایه روپوست یا اپیدرم، پوست حقیقی یا میان‌پوست (درم) و زیرپوست یا هایپودرم. البته این ۳ لایه ویژه پستانداران نیست و همهٔ مهره‌داران همچین پوستی دارند.
روپوست معمولاً ۱۰ تا ۳۰ یاخته ضخامت دارد و کار اصلی آن ایجاد لایه‌ای ضدآب است. سلول‌های بیرونی‌تر همواره در حال جدا شدن و سلول‌های داخلی در حال تقسیم شدن و به بالا آمدن هستند. لایهٔ میانی پانزده تا چهل برابر از روپوست ضخیم‌ترند. این لایه از اجزای زیادی از جمله ساختارهای استخوانی و رگهای خونی تشکیل شده. لایهٔ زیرپوست از بافت‌های چرب تشکیل شده که نقش چرب کننده پوست و لایه‌ای عایق را دارد. هیچ پستانداری موی آبی یا سبز ندارد. هر چند در برخی موارد رشد جلبک یا سایهٔ رنگ خاکستری باعث می‌شود رنگ موی بعضی از آنها سبز یا آبی به نظر برسد.
دستگاه تنفسی
پستانداران از شُش برای تنفس استفاده می‌کنند
پرواز
خفاش تنها پستانداری است که می‌تواند پرواز کند. سنجاب پرنده و میمون پرنده در واقع در هوا سر می‌خورند و قدرت پرواز ندارند.
پس گردن
در بسیاری از پستانداران پس گردن جایی نرم، کم احساس و شل است که مادرها برای انتقال توله‌هایشان و به وسیله دندان از آن استفاده می‌کنند. در گربه‌های خانگی مادر برای انتقال بچه گربه‌ها به لانه جدید از پس گردن آنها استفاده می‌کند. گربه نر در هنگام آمیزش پس گردن ماده را با دندان محکم می‌گیرد تا گربه ماده تکان نخورد.
گرم شدن
بدن پستاندار آن را گرم نگه می دارد. دمای بدن پستانداران چه در محیط گرم و چه در محیط سرد، ثابت می ماند. پستانداران خون گرم نامیده می شوند. آن ها برای گرم ماندن بدنشان از انرژی زیادی استفاده می کنند و مرتب به غذا نیاز دارند.
پستانداران هم مانند پرندگان خون گرم هستند. این بدان معناست که درجه حرارت بدن آنها ثابت می ماند، حتی اگر آب یا هوای اطرافشان گرم یا خیلی سرد باشد. در صورتی که بیمار نباشیم، درجه حرارت بدن ما در حدود 37 درجه سانتی گراد باقی می ماند، حتی اگر در مکانهای خیلی گرم یا خیلی سرد قرار داشته باشیم.
تولید مثل پستانداران
لقاح در پستاندارن همیشه داخلی است و بچه‌ها پس از تولد از شیر مادر تغذیه می‌شوند. پلاتی پوس و مورچه‌خوار خاردار از پست‌ترین پستانداران محسوب می‌شوند، این جانوران تخمهایی شبیه تخم خزندگان می‌گذارند و روی تخمها می‌خوابند. کیسه‌دارانی مانند کانگورو تخمهای بسیار کوچکی دارند که مدت چند روز در رحم رشد می‌کند، سپس لاروهای نارس به سوی کیسه شکمی ماده می‌خزند و در آنجا برای تغذیه به نوک پستانها محکم می‌چسبند و تا پایان تکامل جنینی در آنجا می‌مانند. پستانداران پیشرفته ، جفت‌داران هستند که جنین کامل در داخل رحم تشکیل می‌شود.
از جمله مطرح‌ترین و معتبرترین رده‌بندی‌های صورت گرفته از پستانداران، رده‌بندی جورج گیلرد سیمپسون در «اصول رده‌بندی و یک نمونه رده‌بندی از پستانداران» چاپ ۱۹۴۵ در بولتن AMNHاست که در اینجا از آن بهره گرفته‌است. رده‌بندی سیمسون و ارائه وی از روابط میان دسته‌های گوناگون پستانداران و منشأ آنها به صورت گسترده پذیرفته شده و تا پایان سده ۲۰ میلادی تدریس می‌شد. با این حال، شواهد به دست آمده در دهه‌های گذشته از روی سنگواره‌ها، این رده‌بندی تا حدی تغییر یافته‌است و حتی در زمینه نگری چگونگی رده‌بندی کردن جانوران، دیدگاه‌های جدیدی همچون رده‌بندی بر پایه کلاد مطرح شدند. اگرچه یافته‌های کاوش‌گران، امروزه رده‌بندی سیمسون را تاریخ‌گذشته کرده‌است، اما این رده‌بندی هنوز نزدیک‌ترین چیز به نوعی رده‌بندی رسمی از پستانداران است.
رده‌بندی مک‌کنا/بل
در ۱۹۹۷، رده پستانداران مورد بررسی دقیق و مفصلی از سوی مالکوم مک‌کنا و سوزان کی. بل قرار گرفت؛ دو دیرین‌شناس که در موزه تاریخ طبیعی آمریکا در نیویورک فعالیت می‌کردند و پژوهش‌هایشان در نهایت رده‌بندی مک‌کنا/بل را پدیدآورد. در کتاب «رده‌بندی پستانداران در سطوح بالای گونه‌ای» خود، چاپ ۱۹۹۷، ایشان به ارائه مفصل‌ترین بررسی بر روی سیستماتیک، روابط، و زمان شکل‌گیری آرایه‌های پستانداران زنده و منقرض تا سطح سرده، بر پایه داده‌های مولکولی جدید پرداختند و بررسی‌هایشان بسیاری از گروه‌بندی‌های سطوح بالاتر را مورد چالش قرار داد.
فهرست‌بندی مک‌کنا/بل از چندین عنوان مورد استفاده برای گروه‌های پستانداری بالای سطح گونه‌ای، شامل پستانداران منقرض، به علاوه گروه‌های امروزینه، می‌شود و چندین تمایز ظریف از جمله هنگ و زیرهنگ (سطوحی که میان رده و راسته قرار دارند) را ارائه می‌دهد.
رده‌بندی مولکولی جفت‌داران
در طی چند سال گذشته، بررسی‌های مولکولی بر پایه تحلیل دی‌ان‌ای ارتباط‌های جدیدی را میان تیره‌های پستانداران پیدا کرده‌اند. درستی بیشتر این یافته‌ها توسط تست وجود/نبود رتروترانسپوزون راست‌آزمایی شده‌است. سامانه‌های رده‌بندی مبتنی بر بررسی‌های مولکولی نشانگر سه گروه اصلی یا تبار فرگشتی برای پستانداران جفت‌دار هستند: آفریقاددان، شگفت‌بندان، و شمال‌هوددان، که از نیاکان مشترک در دوره کرتاسه جدا شدند. ارتباط میان این سه تبار اصلی مورد بحث است و سه فرضیه مختلف دربارهٔ اینکه کدام یک در مقایسه با دیگر جفت‌داران، ریشه‌ای هستند، پیشنهاد شده‌اند. این فرضیه‌ها Atlantogenata (ریشه‌ای شمال‌هوددان)، برددان (ریشه‌ای شگفت‌بندان)، و جزآفریقاجفت‌داران (ریشه‌ای آفریقاددان هستند. به این ترتیب، شمال‌هوددان خود دارای دو تبار مجزای هونیاسنجابک‌سانان و لوراسیاددان می‌شود.
تخمین‌های مربوط به زمان جدا شدن این سه گروه جفت‌داران از ۱۰۵ تا ۱۲۰ میلیون سال پیش، بسته به نوع DNA (برای نمونه هسته‌ای یا میتوکندریایی)، و نیز تفسیرهای متنوع از داده‌های دیرین‌جغرافیایی، زده می‌شوند.
فرگشت پستانداران
هم‌کمانان، گروهی که شامل پستانداران و خویشاوندان آنها می‌شوند، در ابردوره پنسیلوانین منشأ گرفتند؛ این هنگامی بود که تبار فرگشتی آنها از تباری که بعدها خزندگان و پرندگان را تشکیل داد، جدا شد. گروه‌های اصلی پستانداران از پستاندارشکلان آغازین در دوره ژوراسیک پیشین فرگشت یافتند.
فرگشت از آب‌پرده‌داران در پالئوزوئیک
ساختار اصلی جمجمه هم‌کمانان دارای حفره‌ای در پشت هر چشم است که در موقعیتی کاملاً پایین در جمجمه قرار گرفته‌است (در این تصویر در سمت راست پایین). این حفره می‌توانسته‌است به رشد ماهیچه‌های قویتر آرواره در این جانوران، و در نتیجه افزایش توان گاز گرفتنشان کمک کند.
نخستین مهره‌داران تمام خشکی‌زی، آب‌پرده‌داران بودند. همانند نیاکان چهاراندام دوزیست خود، آنها دارای شش و پا برای حرکت بر زمین بودند. تخمهای آب‌پرده‌داران اما دارای غشایی درونی بود که به رویان اجازه تنفس می‌داد اما آب را درون تخم نگاه می‌داشت. از این رو، آب‌پرده‌داران می‌توانند بر روی خشکی تخم بگذارند، در حالی که دوزیستان اغلب نیاز دارند تخمهای خود را در آب بگذارند.
به نظر می‌رسد که مهره‌داران آغازین در دوره کربونیفر پیشین پدیدار شده باشند. نیاکان آنها را چهاراندامان خزنده‌شکل تشکیل می‌دادند، که بر روی خشکی‌ای زندگی می‌کردند که تا آن هنگام توسط حشرات و دیگر بی‌مهرگان، و نیز سرخس‌ها و خزهها و گیاهان دیگر به تسخیر درآمده بود. در طی چند میلیون سال، دو تبار فرگشتی مهم آب‌پرده‌دار مشخص شدند: هم‌کمانان که در نهایت نیاکان پستانداران کنونی را ساختند؛ و خزنده‌چهرگان که باعث شکل‌گیری لاک‌پشتها، مارمولک (فیلم)ها، مارها، دایناسورها، و پرندگان شدند. هم‌کمانان دارای سوراخی به نام حفره گیجگاهی در بخش پایینی هر یک از دو سوی جمجمه خود هستند که به آنها امکان داشتن ماهیچه‌های آرواره‌ای قویتر و در نتیجه قدرت گاز گرفتن بیشتر می‌داد. یکی از گروه‌های هم‌کمان با نام پلیکوسورها، بزرگ‌جثه‌ترین و پرقدرت‌ترین گروه جانوران در پرمین آغازین بود.
ددکمانان در پرمین میانی، نزدیک به ۲۵۶ میلیون سال پیش، از پلیکوسورها فرگشت یافتند و مهره‌داران حاکم بر خشکی شدند. تفاوت آنها با هوپلیکوسورسانان در چندین خصیصه در جمجمه و آرواره‌ها بود؛ از جمله حفره گیجگاهی بزرگتر و دندانهای پیشی که دارای اندازه یکسان بودند. تبار فرگشتی ددکمانان که به پستانداران منتهی شد مراحل گوناگونی را تجربه کرد، که با جانورانی آغاز شد که شباهت زیادی به نیاکان پلیکوسور خود داشتند، و در پایان به سگ‌دندانهایی رسید که بعضیشان را به سادگی می‌توان با پستانداران اشتباه گرفت. تفاوت میان این مراحل، اغلب به صورت زیر نشان داده می‌شود:
رشد تدریجی سخت‌کامی ثانویه در دهان.
حرکت به سوی راست شدن پاها و ایستاده گام برداشتن بر چهار پا، که باعث افزایش توان جانوران در نتیجه کم شدن اثر محدودیت کریر می‌شود. این روند، به نسبت، با سرعت کندی به پیش رفت و در میان همه گونه‌های پستاندار به یک شکل و درجه صورت نپذیرفت.
استخوان آرواره پایینی به تدریج به استخوان اصلی در آرواره پایینی تبدیل شد، و در دوره تریاسه، به سوی آرواره کامل پستانداران (که در آن فک پایینی تنها از یک استخوان آرواره تشکیل شده‌است)، و گوش میانی (که توسط استخوان‌هایی که پیشتر به کار ساختن آرواره‌های خزندگان به کار رفته بودند) تغییر شکل داد.
هم‌کمانان غیرپستاندار گاه «خزندگان پستاندارگون» نامیده می‌شوند.
انتشار پستانداران
پستانداران عملا در همه بخشهای زمین ، روی زمین در آب و هوا زندگی می‌کنند. شیر ماهی یا گراز و خوکهای آبی در دریاها و یخهای قطب شمال ، بالنها و گرازهای دریایی باز به سر می‌برند. علف‌زارها ، بیشه‌زارها و جنگلها مسکن بسیاری از جوندگان ، گوشتخواران و جانوران سم‌دار هستند. پستانداران دیگر نیز در جنگلهای انبوه حاره ، در تونداراهای بی‌درخت قطب شمال و در بسیاری از نواحی صحرایی زندگی می‌کنند. پستانداران سم‌دار شب و روز تغذیه می‌کنند ولی بسیاری از آنها در اقلیمهای گرم در ساعات وسط روز استراحت می‌کنند.
منبع fa.wikipedia.org
daneshnameh.roshd.ir
scseso.com
